Ρίσκο και επιτυχία

Η Λίλλυ Μελεμέ γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στο τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι αριστούχος απόφοιτος της Ανωτέρας Δραματικής Σχολής του θεάτρου «Τζένη Καρέζη» και του μεταπτυχιακού εργαστηρίου Υποκριτικής και Σκηνοθεσίας της Πειραματικής Σκηνής (Εθνικό Θέατρο 2001-2004). Κάποιες από τις παραστάσεις που έχεις σκηνοθετήσει είναι, «Ο Μαύρος Μοναχός», Εθνικό Θέατρο – Πειραματική Σκηνή 2004-2005, “Shoot/ Get Treasure/ Repeat”, ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ 2009-2010, «Πέστροφα Δουνάβεως», Φεστιβάλ Φιλίππων-Καβάλας 2010 και «Ο Μυστηριώδης Mr. Love» (πηγή: ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ). Τη σαιζόν 2013-2014 σκηνοθετεί τη «Γέρμα» στον Πολυχώρο Vault ενώ από τη Δευτέρα 24 Μαρτίου και για 8 μόνο παραστάσεις, το θεατρικό έργο του Δημήτρη Καρατζιά «Αρκετά πια με την Αντέλα», την άτυπη συνέχεια του Σπιτιού της Μπερνάντα Άλμα, πάλι στο Vault.

Η Λίλλυ Μελεμέ μίλησε στο Pragmatikotita για την παράσταση Γέρμα, τον Λόρκα, και το ρίσκο  που πήρε τη φετινή χρονιά να ανεβάσει τη Γέρμα με διπλή διανομή, στο θέατρο Vault. Μια από τις πιο επιτυχημένες παραστάσεις του χειμώνα, η Γέρμα συνεχίζεται έως και την Πέμπτη 10 Απριλίου 2014, κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 19:00.

Κατ’ αρχάς το ερώτημα που νομίζω είχαν οι περισσότεροι θεατές. Γιατί δύο πρωταγωνίστριες; Ποιες οι ευκολίες και ποιες οι δυσκολίες να σκηνοθετήσεις δυο διαφορετικές ερμηνείες της Γέρμα;

Σίγουρα δεν ήταν κίνηση εντυπωσιασμού, και σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικές εκδοχές, ερμηνείες της Γέρμα. Η επιλογή των δύο κοριτσιών προέκυψε ως φυσικό επακόλουθο της ερευνητικής διαδικασίας που ξεκινήσαμε μαζί με τις μαθήτριές μου από την Δραματική Σχολή «Αρχή» πάνω στο υπέροχο υλικό του Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα. Η διπλή διανομή στον επώνυμο ρόλο (Γκόνη και Κουμπαρούλη) μας έδωσε τη δυνατότητα να εμβαθύνουμε ακόμα περισσότερο στην αβυσσαλέα ψυχοσύνθεση αυτής της τρομερής γυναίκας, η οποία διεκδικεί με νύχια και με δόντια το δικαίωμα της ζωής. Η κάθε μια απ’ τις δυο τους φώτισε με διαφορετικό τρόπο όλες εκείνες τις μύχιες πτυχές και τις σκοτεινές αποχρώσεις που κρύβονται πίσω από τις λέξεις του ισπανού δραματουργού, καθιστώντας την διαδικασία της πρόβας απολύτως δημιουργική, καθώς ανατροφοδοτούσαν συνεχώς η μία την άλλη και κατ’ επέκταση και όλους τους υπόλοιπους. Πρόκειται για δύο αλληλοσυμπληρούμενες εκδοχές του ίδιου προσώπου.

Λόρκα και Γέρμα. Γιατί τώρα, γιατί αυτήν τη χρονική στιγμή; Πόσο επίκαιρος είναι ο Λόρκα;

Ο Λόρκα είναι ένας από τους πολύ αγαπημένους μου συγγραφείς, με τον οποίο δεν είχα την ευκαιρία να ασχοληθώ ποτέ επαγγελματικά μέχρι τώρα. Η πρόκληση του να αρθρωθεί ο ποιητικός του λόγος μέσα από το στόμα δέκα νεότατων ηθοποιών ήταν για μένα μεγάλη. Κυρίως γιατί πιστεύω πως, πέρα από την τραγική κατατομή των σπουδαίων έργων του, τεράστια δύναμη έχει και ο πολιτικός του λόγος. Και έχω την αίσθηση πως η εποχή μας  έχει ανάγκη τους ποιητές. Πίσω από την όποια ηθογραφική όψη, κρύβεται μια πύρινη και ανατρεπτική σκέψη που δεν διστάζει να μιλήσει ανοιχτά για θέματα που «κοχλάζουν» ακόμα και σήμερα. Μην ξεχνάμε πως ο Λόρκα έζησε σε μια άκρως συντηρητική εποχή που κυοφορούσε τον φασισμό στα σπλάχνα της και έπεσε θύμα του, αμέσως μετά την άνοδο του δικτάτορα Φράνκο στην εξουσία (Αύγουστος 1936). Εξαιρετικά μοντέρνος και τολμηρός για τα δεδομένα της εποχής του, ο Λόρκα τολμά να μιλήσει ανοιχτά για την θέση της γυναίκας, μέσα σ’ έναν κόσμο φτιαγμένο από άντρες για άντρες, να εξάρει την δύναμη του ενστίκτου απέναντι στην λογική, να καυτηριάσει το φαινόμενο της απολυταρχίας, του φασισμού αλλά και του ρατσισμού απέναντι στο διαφορετικό, να αποκαλύψει «μυστικά και ψέματα» που φωλιάζουν επικίνδυνα πίσω από τις κοινωνικές συμβάσεις, να τα βάλει ακόμα και με την παντοδύναμη καθολική εκκλησία αμφισβητώντας, μέσα από το στόμα της Γριάς στην Γέρμα, την ύπαρξη του Θεού.

Στο συγκεκριμένο έργο, ο Λόρκα αποθεώνει τη μητρότητα ως απόλυτη μορφή δημιουργίας. Η Γέρμα δεν λαχταρά απλώς ένα μωρό. Διεκδικεί το δικαίωμά της στη δημιουργία, τη δημιουργία μιας καινούριας ζωής, και ορθώνει το ανάστημά της κόντρα στο ασφυκτικό κατεστημένο της μικρής κοινωνίας που σπεύδει να τη θέσει στο περιθώριο ως «άχρηστη και δυσλειτουργική». Μέσα από την γλαφυρή εικόνα της στειρότητας ο Λόρκα καταφέρνει να μας δώσει ένα απόλυτα ζωντανό ποίημα γονιμότητας. Το θέμα της Γέρμα μας άγγιξε όλους βαθύτατα και γι’ αυτό προχωρήσαμε και στην επιλογή του συγκεκριμένου έργου, και δεν εννοώ μόνο το θέμα της μητρότητας ή της γυναικείας οπτικής αλλά κυρίως της «εμποδισμένης» δημιουργίας που ασφυκτιά λόγω των αντίξοων συνθηκών που υπάρχουν στις μέρες μας.

Αυτό το εγχείρημα, να φέρεις τη Γέρμα στη σκηνή, πως δημιουργήθηκε, από ποια ανάγκη και πόσο δύσκολο ήταν με παιδιά που κάνουν τώρα τα πρώτα τους βήματα στο χώρο;

Η ανάγκη μας για ουσιαστική θεατρική δημιουργία σε χαλεπούς καιρούς ταυτίστηκε απόλυτα, όπως προανέφερα, με την λαχτάρα της Γέρμα για τη δημιουργία μιας καινούριας ζωής. Το εγχείρημα ήταν δύσκολο και απαιτητικό, πόσο μάλλον όταν για τους περισσότερους από τους ηθοποιούς της ομάδας θα αποτελούσε και το πρώτο τους επαγγελματικό βήμα στη σκηνή. Παρόλα αυτά, το δημιουργικό ταξίδι των δοκιμών πάνω στο υλικό του Λόρκα υπήρξε μια από τις ευτυχέστερες στιγμές της καλλιτεχνικής μου πορείας. Με δεδομένο τον κοινό θεατρικό κώδικα επικοινωνίας, την σύμπνοια προς έναν κοινό καλλιτεχνικό στόχο, την βαθιά και αμοιβαία εμπιστοσύνη αλλά και την απίστευτη ανάγκη μας να βουτήξουμε όλοι μαζί «στα βαθιά» και να μελετήσουμε ένα σπουδαίο κλασσικό κείμενο που μόνο αλήθειες έχει να σου αποκαλύψει για τη ζωή και τον άνθρωπο, τολμήσαμε, και, θέλω να πιστεύω πως τα καταφέραμε αρκετά καλά. Φυσικά, εκτός από την ομάδα των  ηθοποιών θα ήθελα να αναφερθώ και στην εξίσου σπουδαία συμβολή όλων των υπόλοιπων συνεργατών της παράστασης, αλλά και της δημιουργικής ομάδας του Vault Theatre Plus που αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή και υποστήριξαν με θέρμη το όλο εγχείρημα.