Άννα Παντελιά
«Η φωτογραφία είναι ένα κομμάτι της πραγματικότητας, όχι η πραγματικότητα».
Πώς είναι να είσαι φωτογράφος σήμερα; Η Άννα Παντελιά, μια νεαρή και διακεκριμένη φωτογράφος απαντά σε αυτό το ερώτημα και σε μερικά ακόμη στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Ποια είναι η ιστορία σου μέχρι τώρα;
Γεννήθηκα, μεγάλωσα και σπούδασα στην Αθήνα. Από το 2009 μέχρι το 2013 έκανα τις προπτυχιακές μου σπουδές στο ΤΕΙ Αθήνας στο τμήμα φωτογραφίας ενώ το 2011 έφυγα στη Γερμανία στο πλαίσιο ανταλλαγής φοιτητών όπου σπούδασα στο Hochschule der Medien για ένα εξάμηνο. Μετά την επιστροφή μου στην Αθήνα, με την προτροπή ενός καθηγητή, έκανα αίτηση για δίμηνη πρακτική στο CERN της Ελβετίας. Έτσι λοιπόν βρέθηκα τον Ιούλιο του 2012 να κάνω την πρακτική μου ως φωτογράφος στο τμήμα Επικοινωνίας του CERN. Τελειώνοντας τη σχολή μου ξαναέφυγα για να δουλέψω ως φωτογράφος στο CERN όπου έκατσα για πάνω από έναν χρόνο. Όλα αυτά τα χρόνια δούλευα πάνω σε πρότζεκτ σχετικά με την Ελλάδα και άλλες χώρες του εξωτερικού. Αυτή τη στιγμή ολοκληρώνω το μεταπτυχιακό μου στην Διεθνή επικοινωνία και Ανάπτυξη στο City University του Λονδίνου. Σ’ αυτό το διάστημα είχα τη τιμή να είμαι υποψήφια ως καλύτερη φοιτήτρια–φωτογράφος από την Guardian και νικήτρια του διαγωνισμού του Magnum και του Photography Show του Λονδίνου ως μια από τις καλύτερες/ους νέες/ους documentary φωτογράφους κάτω των 30.
Από πότε θυμάσαι τον εαυτό σου να βγάζεις φωτογραφίες; Ποια ήταν τα πρώτα σου ερεθίσματα;
Με τη φωτογραφία άρχισα να ασχολούμαι εντατικά απο το 2008. Ούσα ακόμα στο λύκειο πειραματιζόμουν με την οικογενειακή φωτογραφική τσέπης που είχαμε. Φυσικά όπως κάθε νέος (πολύ νέος) φωτογράφος ανακάλυπτα τις γραμμές και τα σχήματα που διαγράφονται στο περιβάλλον και χρησιμοποιούσα την αδερφή μου και τους φίλους μου ως μοντέλα. Η αγάπη για το φωτορεπορτάζ ήρθε αργότερα διαβάζοντας εφημερίδες και περιοδικά και ψάχνοντας στο ίντερνετ για φωτογράφους.
Τι είναι για σένα η φωτογραφία; Επάγγελμα ή τρόπος ζωής;
Για μένα η φωτογραφία δεν είναι επάγγελμα. Όχι μόνο γιατί δεν ζω από αυτό αλλά και επειδή δε χωράνε πολλές υποχωρήσεις. Για παράδειγμα η φωτογραφία μόδας ή η φωτογραφία τοπίων δεν είναι κάτι που με εκπροσωπεί. Το φωτογραφικό δοκίμιο όμως, είναι κάτι που παρεμβαίνει στη καθημερινότητά μου μια και πάντα προσπαθώ να βρίσκω νέα θέματα και τρόπους προσέγγισης.
Φαινόμενο “selfie”. Με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την ανάλογη τεχνολογία βλέπουμε μια πληθώρα φωτογραφιών με την νοοτροπία του φαίνεσθαι. Ποια είναι η γνώμη σου;
Νομίζω ότι οι Selfies προσφέρουν αυτοπεποίθηση σε πολύ κόσμο και είναι το πρώτο είδος φωτογραφίας που έφερε το κοινό σε άμεση επαφή με το μέσο. Είναι ένας διασκεδαστικός τρόπος φωτογράφισης που κρατάει τις μνήμες στα αρχεία μας. Η φωτογραφία πάντα είχε και θα έχει τον παράγοντα του «φαίνεσθαι» διότι όπως περιγράφει και ο Roland Barthes στον «Φωτεινό Θάλαμο», κάθε φορά που τον φωτογραφίζουν, μεταμορφώνεται προκαταβολικά σε εικόνα, συνεπώς τη στιγμή που ο φακός στοχεύει σε κάποιον αυτός ο κάποιος ποζάρει, μεταμορφώνεται στην εικόνα που θέλει να βλέπουν οι άλλοι γι’ αυτόν.
Τι θα ήθελες μελλοντικά να περιέχει το πορτφόλιο σου;
Όπως ανέφερα παραπάνω το φωτογραφικό δοκίμιο είναι αυτό που με εκφράζει. Στο μέλλον θα ήθελα το πορτφόλιο μου να περιέχει όσο το δυνατόν περισσότερες ανθρώπινες ιστορίες.
Αφορμή για την διάκριση στον διαγωνισμό του Magnum που προανέφερες υπήρξε το project σου “The European Dream”. Μίλησε μας λίγο γι’ αυτό. Γιατί επέλεξες το συγκριμένο θέμα;
Η επιλογή του θέματος ήρθε με τον καιρό. Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία στην Ελλάδα είναι φαινόμενα αβάσιμα και κατακριτέα. Η κακή κατάσταση που επικρατεί στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της χώρας όπως η Πάτρα είναι αποτέλεσμα κοινωνικής πρόνοιας. Δεν πιστεύω ότι κανείς από εμάς θα άφηνε τη πατρίδα του, το σπίτι του, θα επέλεγε να περπατήσει εκατοντάδες χιλιόμετρα, να μπει σε φουσκωτές βάρκες μέσα στη νύχτα ρισκάροντας τη δική του ζωή και των παιδιών του για να έρθει σε μια χώρα η οποία όχι μόνο δε προνοεί για ένα πρόσφυγα αλλά ούτε καν για τους πολίτες της. Ο λόγος αυτός με ώθησε στο να ασχοληθώ με αυτό το θέμα, ώστε να δείξω ότι κανείς δε θέλει αυτή τη κατάσταση. Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερή γιατί μέσα από τα πρότζεκτ μου μαθαίνω πολλά καινούρια πράγματα και κερδίζω καλούς φίλους.
Φαντάζομαι ξέρεις τι συμβαίνει όχι μόνο στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη σχετικά με το μεταναστευτικό, τον ρατσισμό κλπ. Ποιος είναι ο ρόλος του φωτογράφου σε τέτοιες κοινωνίες;
Δυστυχώς ο ρόλος του φωτογράφου είναι περιορισμένος γιατί και αυτός λογοκρίνεται. Ο ρόλος του φωτογράφου είναι δώσει την «εικόνα» του προβλήματος όσο καλύτερα μπορεί, αν από εκεί και πέρα μπορεί έστω και επιλεκτικά να βοηθήσει κάποια άτομα καλώς, αλλά δεν είναι αυτός ο κύριος ρόλος του. Το θέμα αυτό είναι το πρώτο θέμα που με απασχολεί ως φωτογράφος καθώς βλέπω ότι η κατάσταση πάει από το κακό στο χειρότερο. Προσωπικά, ακόμα και έναν άνθρωπο να μπορέσω να βοηθήσω πρακτικά μου αρκεί. Μερικές φορές ακόμα και η παρέα ή η συχνή επικοινωνία με τα θέματα που φωτογραφίζω είναι σημαντική και για τις δύο πλευρές.
Υπάρχουν όμως και φορές που ο φακός παραμορφώνει;
Πάντα ο φακός παραμορφώνει. Η φωτογραφία είναι ένα κομμάτι της πραγματικότητας, όχι η πραγματικότητα. Το πιο κομμάτι θα επιλέξεις να αποτυπώσεις ως φωτογράφος είναι προσωπική υπόθεση.
Η δουλειά σου έχει δημοσιευτεί μεταξύ άλλων στο BBC και στην Guardian. Ποιο χαρακτηριστικό λοιπόν είναι εκείνο που -κατά την άποψη σου- κάνει τις φωτογραφίες σου να ξεχωρίζουν;
Πραγματικά δεν ξέρω! (Γέλια)
Γιατί πιστεύεις πως η εικόνα έχει τόση δύναμη;
Θεωρώ ότι η εικόνα έχει μια ιδιαίτερη δύναμη γιατί κάνει τον θεατή μάρτυρα ενός γεγονότος που ίσως να μην είχε ποτέ τη δυνατότητα να βιώσει. Εκτός αυτού περιέχει το στοιχείο του ρεαλισμού αλλά λόγω του περιορισμού του μέσου δίνει τη δυνατότητα για περαιτέρω σκέψη.
Ποια είναι τα προσεχή σου σχέδια;
Προς το παρόν γράφω την πτυχιακή μου εργασία ώστε να τελειώσω με το μάστερ μου και σχεδιάζω τα επόμενα πρότζεκτ μου. Παράλληλα δουλεύω για να υποστηρίξω τη ζωή μου στο Λονδίνο και τα μελλοντικά μου πρότζεκτ.
